Powstańcze Biogramy - Irena Glass

Powstańcze biogramy

Edytuj ten biogram

Pseudonim:

"Kim"

Data urodzenia:

1928-08-13

Data śmierci:

2011-06-11

Funkcja:

Stopień:

starszy strzelec (1944)

Miejsce urodzenia:

Wilno

Imiona rodziców:

Stefan - Zofia z domu Minkiewicz

Dzieciństwo:

Irena Glass przyszła na świat w Wilnie, 13 sierpnia 1928 roku. Była córką matematyka Stefana Glassa (ur. 1895, zm. tragicznie 20.10.1932 roku) i Zofii z Minkiewiczów Glassowej (ur. 13 maja 1899 roku, zm. 9 lipca 1961) oraz wnuczką adwokata Jakuba Glassa (1864–1942) i malarki Aliny z Bondych (1865–1935). Jej ojciec matematyk, filozof, poeta, tłumacz; studiował we Lwowie, Pizie i Zurychu. Był jednym z bliższych przyjaciół Witkacego i pod pseudonimem „dr Dezydery Prokopowicz” napisał rozdział poświęcony eterowi w jego traktacie o narkotykach Nikotyna Alkohol Kokaina Peyotl Morfina Eter. Po I wojnie światowej został asystentem na Politechnice Warszawskiej u Juliusza Rudnickiego. W 1925 obronił doktorat z filozofii na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie. Należał do Polskiego Towarzystwa Matematycznego. W 1934 roku pośmiertnie wydano zbiór jego poezji "Samotna udręka". Dziadek Jakub Glass był wybitnym znawcą prawa hipotecznego, najpierw prokuratorem, a potem sędzią Sądu Najwyższego, zaangażowanym społecznie członkiem kościoła ewangelicko-augsburskiego, obrońcą prześladowanych Mazurów. W 1929 roku Glassowie przenieśli się z Wilna do Warszawy. Babka Alina z Bondych Glassowa (1865–1935) była znaną malarką, portrecistką, uczennicą m.in. Władysława Ślewińskiego.

Wykształcenie do 1944 roku:

W latach 1934-1941 uczęszczała do siedmioklasowej Prywatnej Szkoły Powszechnej Pani Ireny Kurelli na Saskiej Kępie. W latach 1941-1944 uczyła się na tajnych kompletach Gimnazjum im. Cecylii Plater-Zyberkówny w Warszawie.

Udział w konspiracji 1939-1944:

W konspiracji od maja 1943 roku, początkowo w tajnej organizacji harcerskiej a od stycznia 1944 roku w Armii Krajowej. W harcerstwie była podkomendną Joanny Dziubałtowskiej ps. Joanna, Dżo. Służba Ireny Glass polegała na znoszeniu paczek z różnych części miasta i dostarczanie ich do Ireny Płoskiej „Joanny Wrzeciono” w Al. Niepodległości. Następnie paczki były transportowane do siedziby Arbeitsamtu przy ul. Kredytowej 1. Dopiero po czasie, drogą przypadku dowiedziała się, że były to paczki żywnościowe dla więźniów Pawiaka. Do jej zadań należało równiez chodzenie jako „czujka” z mężczyznami transportującymi w walizkach broń. Miała pseudonim „Czupurna„. W styczniu 1944 wstąpiła do Armii Krajowej - przysięgę złożyła przed Jerzym Józefem Bogdanowiczem ps. Hercuń, zastępcą dowódcy samodzielnego oddziału KG AK - V Oddział (Łączności) M-II ”Grad„, a następnie szefem 2. Harcerskiej Baterii Artylerii Przeciwlotniczej ”Żbik„. W konspiracji przeszła teoretyczne szkolenie wojskowe z zakresu obsługi niemieckich działek przeciwlotniczych (niestety bez możliwości odbycia szkolenia praktycznego, gdyż pierwsze prawdziwe strzelanie miało się odbyć dopiero na zdobycznym sprzęcie). Jako łączniczka odbywała zwiady na terenie Mokotowa i Śródmieścia (bram przejściowych, piwnic, strychów z ustaleniem wszystkich możliwych przejść między domami). Ponadto dostaraczała konspiracyjną prasę do mieszkania Jerzego Bogdanowicza ”Hercunia„ na ul. Chłodnej oraz sporządzała w domu na matrycach regulaminy wojskowe oraz instrukcje sprzętu wojskowego.. Patrol do którego należała został wyznaczony do przeszkolenia partyzanckiego w rejonie Tomaszowa Mazowieckiego w lipcu 1944 r. prawdopodobnie pod dowództwem Kazimierza Dziubałtowskiego. Dziubałtowski był dowódcą plutonu artylerii przeciwlotniczej, a w latach 1943-1944, już jako plutonowy podchorąży, został zastępcą dowódcy 2. Harcerskiej Baterii Artylerii Przeciwlotniczej w składzie Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej Warszawa-Południe (dowódca ppor. Zdzisław Szczepański ”Żuk„). W dniu 1.08.1944 pozostał na Mokotowie, gdzie walczył w szeregach ”Baszty" i tam poległ. Do szkolenia ostatecznie nie doszło, ze względu na zbliżający się front i szykowany wybuch powstania. W czerwcu 1944 roku Irena Glass została awansowana na starszego strzelca.

Adres przed Powstaniem Warszawskim:

Warszawa ul. Saska 103 m. 3

Oddział:

Armia Krajowa - IV zgrupowanie "Gurt" - 2. Harcerska Bateria Artylerii Przeciwlotniczej "Żbik". Podczas Powstania pełniła służbę w ramach IV Zgrupowania "Gurt" na odcinku Chmielna 53 do Chmielnej 65. Była łaczniczką dowódcy, ppor. Zdzisława Szczepańskiego ”Żuka„, przenosiła meldunki, prowadziła obserwację na stanowiskach strzeleckich, dostarczała amunicję na placówki powstańcze oraz pełniła dyżury w łącznicy telefonicznej. Brała również udział w zakładaniu linii telefonicznych dla innych oddziałów.

Szlak bojowy:

Śródmieście Północ

Losy po Powstaniu:

Niewola niemiecka - jeniec obozu przejściowego w Ożarowie, k. Warszawy, Stalagu 344 Lamsdorf (Łambinowice k. Opola), następnie przeniesiona do Stalagu IV B Mühlberg o Stalagu IV E Altenburg w Turyngii, 45 km na południe od Lipska, gdzie w listopadzie 1944 przywieziono z obozu Stalag IV B Mühlberg kilkaset kobiet-żołnierzy, uczestniczek Powstania Warszawskiego. W Altenburgu skierowana do komanda pracy przymusowej w fabryce maszyn do szycia, która w rzeczywistości produkowała elementy do produkcji broni i zamki do karabinów. Wyzwolona została 12.04.1945 przez Amerykanów. Skoszarowana przez aliantów w obozie w Blankenhain, następnie w Burgu i Darmstadt.

Numer jeniecki:

106845

Losy po wojnie:

Z niewoli powróciła do kraju pierwszym możliwym transportem w 1945 roku, drogą przez Punkt Repatriacyjny w Międzylesiu. Następnie zgłosiła się do Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie, jako powracająca z niewoli niemieckiej. W 1946 roku uzyskała egzamin dojrzałości (programu humanistycznego) XII Państwowego Liceum im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. W latach 1946 -1952 studiowała na Wydziale Matematyki-Fizyki-Chemii Uniwersytetu Warszawskiego uzyskując tytuł magistra. Równolegle (1949), uczęszczała do Państwowej Szkoły Umuzykalniającej. Od 1949 do 1953 roku pracowała jako asystentka na Politechnice Warszawskiej, pracując równocześnie dla Wojskowego Instytutu Technicznego. W latach 1953-1955 pracowała w Państwowym Instytucie Matematycznym, a od 1.10.1955 roku w Instytucie Fizyki Polskiej Akademii Nauk, początkowo jako asystent, a następnie adiunkt. Była m. in. członkiem Polskiego Związku Tatrzańskiego (od 1950 roku), Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskiego (od 1952 roku), Ligi Przyjaciół Żołnierza (do 1956 r.), NSZZ "Solidarność" (od 09.09.1980 r.).

Miejsce śmierci:

Warszawa

Miejsce pochówku:

Cmentarz Powązkowski w Warszawie (Stare Powązki), kwatera 113, rząd 6, grób 13. Pochowana wraz z rodzicami.

Losy rodziny :

Rodzony brat Ireny - Ryszard Glass (1927–1944) był uczniem szkoły im. Stefana Batorego w Warszawie. W lipcu1944 roku został aresztowany przez Niemców. Zginął zamordowany w grudniu 1944 r. w KL Gross-Rosen (niem. Groß-Rosen). Brat przyrodni - Jerzy Glass był w obozie w Związku Radzieckim, a następnie służył w lotnictwie w Anglii.

Źródła:

Muzeum Powstania Warszawskiego, baza uczestników PW. Prezentowane w biogramie dokumenty i fotografie rodzinne pochodzą ze spuścizny po Pani Irenie Glass, do wykonania kopii udostępniła je p. Monika Pakuła. Skany wykonano w Muzeum Powstania Warszawskiego w październiku 2021 r.

Nasz newsletter

Irena Teresa Glass

Pomóż uzupełnić bazę biogramów